بررسی سازگاری و رشد نهال سه ساله دوازده رقم مختلف زیتون (Olea europaea L.) با کاربرد چند منظوره در قم

به منظور بررسی سازگاری ارقام مختلف زیتون در قم، آزمایشی با استفاده از دوازده رقم، در مزرعه مارون از توابع استان قم، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. در این تحقیق به مدت سه سال صفات مختلف مورفولوژیکی نظیر ارتفاع درختچه، قطر تنه نهال در محل یقه، زنده‌مانی و قطر تاج پوشش مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور مقایسه مقاومت درخت در برابر باد و تعیین سطح سایه انداز، مشخصه‌هایی از جمله نسبت قطر تنه نهال در محل یقه به ارتفاع و نسبت قطر تاج پوشش به ارتفاع نیز محاسبه گردید. نتایج تجزیه واریانس در سال سوم نشان داد که بین ارقام از نظر کلیه صفات در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی‏داری وجود داشته، ولی اثر تکرار در سطح احتمال پنج درصد معنی‏دار نبود. مقدار ضریب تغییرات صفات مختلف در حد قابل قبول بود. کمترین و بیشترین مقدار ضریب تغییرات به ‌ترتیب به قطر تاج پوشش (9/3 درصد) و نسبت تاج پوشش به ارتفاع (1/12 درصد) تعلق داشت. نتیجه مقایسه میانگین صفات مختلف نشان داد که ارقام رشید و روغنی از نظر ارتفاع، ارقام والانولیا و زرد از نظر قطر تنه نهال درمحل یقه و ارقام روغنی، رشید و زرد از نظر قطر تاج پوشش برتر از سایر ارقام بودند. نتایج تجزیه مرکب صفات در طول سه سال اجرای طرح نشان داد که اثر سال در کلیه صفات به جز نسبت قطر تنه در محل یقه به ارتفاع و نسبت قطر تاج پوشش به ارتفاع، درسطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. همچنین اثر رقم در صفات مورد بررسی به ‌جز نسبت قطر تنه در محل یقه به ارتفاع نیز معنی دار بود. بررسی ضریب همبستگی صفات در طول سه سال اجرای طرح نشان داد که ارتفاع، قطر تنه نهال در محل یقه، قطر تاج پوشش و شاخص زنده‏مانی در اکثر سالها با یکدیگر همبستگی مثبت و معنی‏داری داشتند. به عبارت دیگر، با افزایش هر یک از صفات فوق، سایر صفات نیز روند افزایشی داشتند. به منظور بررسی ارتباط بین ارقام مورد بررسی، تجزیه خوشه‌ای برروی متغیرها صورت گرفت. تجزیه کلاستر، ارقام را در چهار گروه تقسیم نمود. گروه اول: ارقام سویلانا، مانزانیلا، زرد قم و شنگه، گروه دوم: ارقام آربکین، گرگان و میشن، گروه سوم: ارقام روغنی، والانولیا و رشید و گروه چهارم: رقم زرد منجیل. در بررسی روند رشد نهالهای کاشته شده دو دوره جهش رشد مشاهده گردید، یکی نیمه دوم اسفند تا آخر خرداد ماه که گیاه خواب زمستانه را سپری کرده و دیگری نیمه دوم شهریور تا اواخر آبان ماه که گیاه دوره رکود رشد گرمای تابستانه را پشت سرگذاشته است.